بررسی رویشگاه‌های بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) در استان قم به‌منظور دستیابی به عوامل اصلی اکولوژیک در ظهور آنها

این تحقیق با استفاده از بررسی نقشه‌های تیپولوژی استان قم در سه منطقه معرف از رویشگاه‌های بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) اجرا گردید. در هر منطقه با توجه به شکل زمین (یال، دامنه و دره) و جهت جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق و غرب) نمونه‌برداری و ویژگیهای رویشگاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و خصوصیات کمّی و کیفی بادامک مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم درختچه‌های بادامک در دامنه‌ها بیشتر بود. از نظر ارتفاع، قطر تاج، مساحت تاج‌پوشش و مساحت تاج‌پوشش در واحد سطح، درختچه‌های موجود در دره‌ها وضعیت بهتری داشتند و مقادیر آن برای دامنه بیشتر از یال‌ها بود. از نظر رشد سالانه درختچه‌ها، با اندازه‌گیری فاصله میان‌گره‌ها و محاسبه رشد طولی شاخه‌ در سال جاری، بیشترین مقادیر در دره‌ها و پس از آن در دامنه‌ها و یال‌ها مشاهده شد. همچنین جهت جغرافیایی نقش مهمی در پراکنش بادامک نشان داد، به‌طوری که بیشترین تراکم درختچه‌ها در شیب‌های جنوبی و شرقی و کمترین مقدار آن در شیب‌های شمالی و غربی مشاهده گردید. همچنین از دیگر عوامل مؤثر بر پراکنش بادامک شرایط خاک و به‌ویژه بافت خاک بود که در مواردی که خاک با بافت متوسط تا سبک همراه با سنگریزه وجود داشت، تراکم درختچه‌های بادامک بیشترین مقدار بود. تأثیر عوامل ترکیبی شکل زمین و جهت جغرافیایی بر میانگین ارتفاع، مساحت تاج‌پوشش درختچه و رشد سال جاری، در دره‌های شرقی، جنوبی و شمالی بیشترین مقدار و پس از آن دامنه‌های شرقی قرار گرفتند. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که میانگین مساحت تاج‌پوشش در واحد سطح با ارتفاع منطقه از سطح دریا و مشخصه‌های رشد سال جاری و تراکم برگ با میزان رس همبستگی مثبت و معنی‌داری داشته و این مشخصه با درصد آهک خاک رابطه‌ای منفی و معنی‌دار داشت. ضریب همبستگی فسفر و پتاسیم با بیشتر مشخصه‌های رویشی دارای همبستگی منفی و البته غیرمعنی‌دار بود. در تجزیه مؤلفه‌های اصلی در مؤلفه اول بیشترین تأثیر مثبت را پتاسیم و فسفر و بیشترین تأثیر منفی را درصد شن و اسیدیته خاک بر ظهور بادامک نشان دادند. درصد لای با مؤلفه دوم همبستگی منفی و معنی‌داری نشان داد و میزان کربن آلی با مؤلفه سوم همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. این مورد اهمیت نقش این سه مؤلفه را در ارزیابی توان رویشگاه و تأثیر عوامل اکولوژیک بر ظهور و توسعه رشد درختچه‌های بادامک نشان داد.